TÜBERKÜLOZ (VEREM)

Tüberküloz (Verem) nedir?

  Tüberküloz (Verem), genellikle insanın akciğerlerini etkileyen, ancak guddeler, beyin ve kemikler gibi vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilen ciddi ve bulaşıcı bir hastalıktır Human (insan), bovin (sığır) tipi tüberküloz basilleri ile enfeksiyon sonucunda oluşan spesifik bir hastalıktır. 

Etken 

  Etkeni, mycobacterium tuberculosis (mikobakterium tüberkülozis)tir. Koch basili de denir. 

Epidemiyoloji

  Dünya nüfusunun 2'si Tbc basili ile enfektedir. Her yıl 8,7 milyon insan bu hastalığa yakalanmakta, 2 milyon insan ölmektedir.

Türkiye'de hastalık insidansı binde 30'un üzerine çıkmakta olup, hastalığın sık görüldüğü ülkeler arasında yer almaktadır.

Tüberküloz (Verem)'in belirtileri nelerdir?

1- Üç haftadan daha fazla devam eden sürekli öksürük.

2- Yüksek ateş.

3- Özellikle geceleri terleme.

4- Öksürürken balgam ile karışık kan çıkması.

5- İştah kaybı.

6- Kilo kaybı.

7- Halsizlik ve yorgunluk hissi.

Tüberküloz (Verem) çeşitleri nelerdir?

1- Genital tüberküloz

2- Akciğer tüberkülozü

3- Böbrek tüberkülozü

4- Lenf bezi tüberkülozü

5- Deri tüberkülozü

Tüberküloz'a yakalanma riski yüksek olanlar kimlerdir?

1- Hasta kişiyle aynı evde yaşamış veya uzun süreli temasta bulunmuş olanlar.

2- Sağlık görevlileri.

3- Hastalığın yaygın olduğu ülkelere gidenler.

4- Alkol bağımlıları.

5- Yaşlılar

6- Tutuklu ve hükümlüler dahil, çeşitli kurumlarda (yurt, huzur evi, ıslah evi, koğuşlar vs) kalan ve çalışan kişiler.

7- Genel yaşam standartlarının altında, kalabalık ortamlarda yaşayan kişiler.

8- HIV virüsü taşıyan ve AIDS olan kişiler.

9- Bağışıklık sistemi zayıf olan, özellikle uzun süre kortizon kullanan kişiler.

10- Şeker hastaları.

11- Ağır böbrek, karaciğer hastalığı gibi durumlar.

Tüberküloz nasıl hangi yollarla bulaşabilir?

  Hastalığı yalnızca aktif tüberküloz bulunan kişiler bulaştırabilir. Akciğer dışı organ tüberkülozu olanlar,15 gündür tedavi alıyor olanlar pratik olarak bulaştırıcı değildir. Hastalık damlacık yoluyla bulaşır. Hastanın hapşırma öksürmesi sonucu havaya yayılan basiller kapalı bir ortamda uzun süre aynı havayı soluyan sağlam kişilerce alınır. Ancak mikrobu soluyan kişilerin az bir kısmında hastalık gelişir. Hastalık solunan mikrobun sayısına,hastalık yapma gücüne, kişinin direncine, bağışıklık sisteminin kuvvetine göre farklılık gösterir. Hastalık tabak, bardak veya diğer nesnelerle bulaşmaz.

Bulaştırıcılık ne kadar sürer?

  İlaç tedavisine başlandıktan sonra bulaştırıcılık hızla kaybolur. Eğer kullanılan ilaçlar etkili ise tedaviden 2-3 hafta sonra bulaştırıcılık büyük oranda yok olur. 

Tüberkülozda bulaşıcılığı etkileyen faktörler 

Kaynak Olguya Ait Nedenler 

o Balgamdaki basil durumu: Kültür pozitifliği olan yayma(+) olgular yayma(-) olgulara göre yaklaşık 10 kat daha bulaştırıcıdırlar. 

o Öksürük sayısı 

o Kavite ve larinks tüberkülozu 

o Çocuk tüberkülozunda ve ekstrapulmoner tüberkülozda 

bulaştırıcılık nadir. 

o Tedavi süresi: 15. günden sonra azalır. 

o Hastanın öksürürken ağzını kapatması, maske kullanması 

Konakçıya Ait Nedenler 

o Ev içi temas 

o BCG aşısı, önceden TB geçirmiş olması, MOTT geçirmiş olması bulaşmayı azaltır. 

o Temaslıda diabet, alkolizm, silikosis, HIV infeksiyonu gibi durumlarda bulaşma artar. 

o Meslek: Doktor, hemşire, diş hekimi, hasta bakıcı, öğretmen 

Çevresel etkenler 

o Isı ve nem oranı 

o Küçük ve kalabalık ortam 

o Ortam havasının havalandırılması 

o Ultraviyole 

Patogenez ve Klinik Belirtiler 

  Akciğer tüberkülozu, iki dönemde incelenir: 

-Primer tüberküloz: Tüberküloz basili ile hiç karşılaşmamış organizmaların ilk 

enfeksiyonudur (Çocukluk tüberkülozu). Solunum yoluyla giren basiller, 

akciğerin bronş ve alveollerine yerleşir. Kan ve lenf yoluyla bütün vücuda 

yayılır. Bağışıklık oluşmaya başlar. Tüberkülin testi de pozitifleşir. Belirti 

vermez. Hastalık iyileşir ya da latent (gizli) hâle geçer. 

-Sekonder tüberküloz: Tüberküloz basili ile karşılaşmış, latent hâldeki 

basillerin aktif hâle geçmesi ile oluşur. Belirtiler, hâlsizlik, iştahsızlık, kilo 

kaybı, gece terlemesidir. Ateş ve uzun süren öksürük vardır. Öksürükle balgam çıkar ve kan görülür. 

Tüberküloz tedavisi varmı varsa nasıl yapılıyor?

  Tüberküloz, tam olarak tedavi edilebilir, ancak bu yalnızca ilaç talimata uygun şekilde tam olarak alınırsa ve tamamı kullanılırsa mümkündür. Bu, genellikle 6-9 ay sürer. Kendinizi daha iyi hissediyor bile olsanız, ilacın doktorun talimatına uygun olarak, bırakılması söylenene kadar alınması çok önemlidir. İlaç doğru bir şekilde kullanılmazsa veya kullanımı çok erken bırakılırsa tüberküloz tedaviye direnç gösterebilir ve hastalığın tedavisi çok zor veya imkansız hale gelebilir.

BCG aşısı nedir?

  Tüberküloz’un bazı türlerine karşı yüksek derece korumayı sağlayan, etkisi uzun süren güvenli bir aşıdır.

BCG aşısı nasıl yapılır?

  BCG kolun üst kısmına aşı olarak yapılır ve birkaç saat sonra kaybolan küçük bir kabarcık bırakır.

BCG Aşısı Hastalıktan Korur Mu?

BCG aşısi çocuklarda kanla yayılan (milier) ve beyin zarını tutan (menenjit) tüberküloz gibi ciddi hastalıkları önler. Ancak erişkinlerde hastalık için koruyucu değildir.

Komplikasyonları 

Bronşiyektazi, pnömotoraks, ampiyem, endobronşiyal stenoz, soliter pulmoner nodül veya nodüller, içinde kalsifikasyonlar bulunan tüberküloma, menejit sekeli, perikardit, fibrotoraks, Sürrenal yetmezliği-Adison hastalığı, kronik renal yetmezlik, kadınlarda kısırlık, tuttuğu yere bağlı kemik veya eklem deformiteleri gibi komplikasyonlar gelişebilir.

Tüberküloz'dan korunma yolları nelerdir?

  Veremden korunmak için artık günümüzde aşı kullanımı yagındır. 2 aylıkken ve 7 yaşında verem aşısı uygulanır. Çevresinde veya ailesinde verem hastası olanlar kontrol altında olmalı, gerekli tetkikler yapılmalı hatta hastalığın bulaşmaması için bir müddet ilaç kullanabilirler. Düzenli yaşam, sigara, alkol, madde bağımlılığının bırakılması, temizliğe önem vermek, yeterli beslenme hastalığın kontrol altına alınması ya da başlamaması için önemlidir. Verem hastalığı geçirmiş birinin tekrar olmaması diye bir durum söz konusu değildir. Aynı önlemleri o da almalı ve hayatına dikkat etmelidir. Verem bütün toplumu tehdit eden bir hastalıktır. Bu konuda çevremizi bilgilendirmek, verem hastalarına destek olmak, tedavi olmasına teşvik etmek hepimizin görevidir.