HEPATİT B (SERUM HEPATİT)

Hepatit B (Serum Hepatit) 

  Tüm dünyada yaygın olarak görülür. Irk, yaş ve cins gözetmez. 

Etken 

  Etken, DNA yapısında hepatit B virüsüdür. Hasta ve portörlerin kan ve kan ürünleri ile vücut sıvılarında (meni, tükürük, vajen salgısı, anne sütü gibi) hepatit B bulunur. Hepatit B virüsü ısıya ve dış etkenlere karşı dayanıklıdır. 




Kuluçka Süresi



  Normal olarak 30-180 gün arası değişen bir kuluçka süresi olan bu hastalık ortalama olarak 60-90 gün arasında toplumun büyük kesiminde hastalığın ortaya çıkması için gereken kuluçka süresidir.

Epidemiyoloji

  Hepatit B dünya çapında bulunur. Bununla birlikte, enfeksiyonun dağılımı farklı kıtalar arasında önemli ölçüde farklıdır. Hepatit B en çok Çin ve Asya’nın diğer kısımlarında yaygındır, buralarda %10′a kadar yetişkinler kronik olarak enfeksiyonludur. Ayrıca Afrika alt Sahara, Amazon ve doğunun güney kısımları ve orta Avrupa’da da yüksek yaygınlık vardır. Orta Doğu ve Hindistan   Yarımadası’nda, tahmin edilen genel nüfusunun %2 ila 5 arası kronik enfeksiyonlu kişi vardır. Avrupa’da her yıl enfeksiyon kapan bir milyon insan olduğu tahmin edilmektedir.

  Dünyanın hepatit B’nin yaygın olduğu kısımlarından insanların popülasyonun çoğunu oluşturduğu bazı şehir içi bölgelerde, daha yüksek enfeksiyon vakası mevcuttur.

Bulaşma Yolu

  Hepatit B, kan yoluyla ve çok sıklıkla da yakın temasla (kan dışındaki vücut sıvıları:tükürük,ter,cinsel organ sıvıları) bulaşır. Derideki bir çatlak yada açık yara ile temas eden bir damla kan yada tükürük bile hastalığın bulaşması için yeterli olabilmektedir. Taşıyıcı anneden bebeğine de doğum esnasında bulaşabilir.

  En önemli ve yaygın bulaşma yolu korumalı da olsa cinsel ilişkidir,çünkü ter ve tükürük gibi vücut sıvılarıyla dahi geçişleri olabilmektedir.Kan ve kan ürünlerinin nakli,kirli enjektörlerin kullanımı(ör:uyuşturucu bağımlılarında olduğu gibi hijyenik olmayan şartlarda ortak kullanılan enjektörlerle),yeterli sterilizasyonun yapılmadığı cerrahi girişimler, kuaför ve berberlerdeki iyi sterilize edilmemiş manikür ve pedikür setleri, tıraş bıçakları, makaslar, steril olmayan aletlerle yapılan sünnet,kulak delme işlemleri ve ortak kullanılan diş fırçaları Hepatit B virüsünün bulaşmasına sıklıkla aracılık etmektedir.

Patogenez ve Klinik Belirtiler 

  Hepatit B virüsü, organizmaya girip karaciğere yerleşir. Karaciğerde büyüme, şişme, nekroz ve lob yapısında bozukluklar gelişir. Hastalık kronikleşerek siroz ya da karaciğer kanserine neden olur. 

  Sarılık öncesi dönemde ateş ya hafif olur ya da hiç olmaz. İştahsızlık, karın ağrısı, bulantı, kusma, kas ağrısı, idrarın renginde koyulaşma gibi belirtiler görülür. Hepatit B hastalığında sklerada ve tüm vücutta yaygın sarılık, tipik belirtidir. 

Klinik Tanı ve Laboratuvar Bulguları 

  Klinik tanıya kan ve kan ürünleriyle temas, idrar renginin koyulaşması ve sarılık belirtileri ile varılır. 

  Kesin tanı, laboratuvar bulguları ile konur. Karaciğer fonksiyon test değerleri 
yüksektir. Alınan kanda AU (Avustralya antijeni) bulunarak tanı konur. Portörlerde Hbs Ag pozitif; antiHbs negatiftir. 

Risk Grupları

-Hepatit B’li anneden doğan bebekler

-Ev içinde Hepatit B hastası yada taşıyıcısı olanlar

-Birden fazla kişi ile cinsel ilişkisi olanlar

-Eşcinseller

-Kan ve kan ürünleri kullananlar

-Hemodiyaliz hastaları

-Damar içi ilaç bağımlıları
-Sağlık personeli

Toplu halde bulunulan yerlerde ( okullar, kreşler, kışlalar, yurtlar, huzurevleri v.s.) yaşayanlar risk gruplarını oluştururlar.

Kimler Hepatit B Aşısı Yaptırmalı?

-Yeni doğan bebekler
-Tüm yetişkinler
-Uyuşturucu kullananlar
-Son 6 ay içersinde birden çok seks partneri olan kişiler
-Cinsel yolla bulaşan bir hastalığa sahip olanlar
-Homoseksüeller
-Biseksüeller
-Hemofili hastaları
-Diyaliz hastaları
-Tüm sağlık çalışanları
-Hapishane personeli 
-Mahkümlar
-Özürlü bakım evleri personeli
-Dünya üzerinde hepatit B açısından riskli bölgelere seyahat edecek kişiler hepatit B aşısını ivedilikle yaptırmalıdır.

Teşhis

  Hepatit B sinsi bir hastalıktır. Çoğu kez hastalar başka nedenlerle kan verme sırasında tesadüfen teşhis edilirler. Çünkü bazı kimselerde hastalık belirti vermeden geçirilir. HBV kan testleri aracılığı ile belirlenebilir. Akut-kronik infeksiyon varlığı da kan testleri sayesinde ayırt edilebilir. Ancak şu nokta unutulmamalıdır ki HBV ile temastan ancak 3 hafta ile 2 ay arası bir zaman dilimi sonrası  bu testler yardımcı olabilir

HBV için 3 standart kan testi vardır:

-HBsAg (hepatit B yüzey antijeni): Bu test kanda virüs varlığı ve düzeyini gösterir. Bu test pozitif ise kişinin virüsü başkalarına bulaştırabilme riski vardır.

-Anti-HBs (hepatit B yüzey antijenine karşı oluşmuş antikor): Varlığı kişinin virusle karşılaştığı ve yendiği veya aşılanıp infeksiyondan  korunduğunu gösterir. Bu kişi virüsü kimseye bulaştırmaz.

-Anti-HBc (hepatit B öz antijenine karşı oluşmuş antikor): Bu antikor genellikle kronik taşıyıcılarda olur ve virüsün başkalarına bulaştırılabileceğini gösterir. Anti-HBs ile beraber varlığı infeksiyonun toparlanma evresinde olduğunu bu kişinin taşıyıcı olmadığını gösterir.

Eğer kronik HBV'den şüpheleniliyor ise başka testler de yapılmalıdır:

-         HBsAg pozitifliği tespit edilirse virüsün varlığının kanıtlanması için HBV DNA ya (kan testi) bakılır.

-         HBV DNA’nın pozitif olması, karaciğerinizin virüs tarafından infekte olduğunu gösterir.

Ultrason: Karaciğer harabiyeti ve kanseri tanısı için
Karaciğer biyopsisi: Karaciğer harabiyeti ve kanseri belirlenebilmesi için
Karaciğer enzimleri: (kan tahlili) Karaciğer virüs tarafından istila edilip,hücreler harabiyete uğrayınca enzim değerleri (ALT, AST, GGT vb.) yükselir. Herhangi bir duruma özgül değildir. Ancak karaciğer ile ilgili bir sorun olduğunu düşündürür.
E-antijen testi: HBV-infekte hücreler tarafından salınan bir viral proteindir ve genellikle bazı HBV tedavilerinin etkinliğini gösterebilmek için kullanılır.

“6 ay süreyle enzim yüksekliği , HBsAg ve HBV DNA pozitifliği durumunda, hastaya Kronik Hepatit B tanısı konulur ve gereğinde hekim tarafından tedavi edilir.”

Tedavi

  Hepatit B’de tedavi yaklaşımı infeksiyonun akut veya kronik olmasına göre değişir. 
Günümüzde akut hepatit B hastalığı için özgün bir tıbbi tedavi yoktur. Hastaların çoğu infeksiyonu kendiliklerinden sınırlar ve virüsü vücutlarından atarlar. Tedavi daha çok destekleyici özelliktedir. Hastanın istirahat etmesi, alkolden sakınması, bol sıvı alması, az yağlı, karbonhidrattan zengin gıda alması önerilir. Ağızdan gıda alamayan, bulantı veya kusması olan hastalar hastanede yatırılarak serumla beslenir. Bu dönemde önemli bir husus da karaciğere zarar verebilecek ilaçlardan sakınmaktır.

  Kronik hepatit B’nin tedavisinde amaç karaciğer hasarına yol açan virüsü yok etmek, karaciğer harabiyetini önlemek’tir. Günümüzde Kronik Hepatit B  tedavisi'nde bazı ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlardan daha sonra bahsedilecektir.

İyileşme Düzeyi

  Enfeksiyon olmuş birçok sağlıklı yetişkinler herhangi bir sorunla karşılaşmadan iyileşirler.  Ancak bebekler ve çocuklar için virüsten kurtulmak başarılı bir şekilde mümkün olmayabilir.

Yetişkinler: % 90 virüsten kurtulur ve hiçbir sorunsuz şekilde iyileşirken; %10 kronik Hepatit B geliştirir.  

Çocuklar: % 40 virüsten kurtulur ve hiçbir sorunsuz şekilde iyileşirken; % 60 kronik Hepatit B’li olur.   

Bebekler: % 90 kronik Hepatit B’li olurken; yalnızca %10 virüsten kurtulur.

Komplikasyonları 

  Kronik hepatitis, post hepatik siroz, nekroz, karaciğer yetmezliği, asit, ödem ve hepatoselüler kanser hepatit B‟nin komplikasyonlarıdır. 

Aşı ve Aşı Takvimi 

  Virüs vücuda girmemişse korunması kesinlikle mümkün olan bir hastalıktır.En etkili korunma yolu da aşılanmadır.Koruyuculuğu %90-95’tir. Eğer koruyucu düzeyde antikor titresi elde edilmişse koruyuculuk %100’e ulaşır.

  

  Aşılama,taşıyıcılara veya aktif hasta olanlara yapılamaz.

  

  Genel olarak kullanılan aşı şeması: ilk doz 0.ay(sıfırıncı ay) kabul edilmek kaydıyla,bir ay sonra 2.doz ve 5 ay sonra 3.doz olmak üzere 0-1 ve 6.ayda yapılan 3 doz aşı uygulamasıdır.Uygulanacak aşı şeması,toplam üç dozun belirli zamanlara bölünerek uygulanması ile olur.

Bir diğer uygulama da hızlı cevap beklenen olgulardaki kullanılan şemadır:

0.ayda 1.doz,bir ay sonra 2.doz,bir ay sonra 3.doz ve de 12.ay da(yani son 3.dozdan 11 ay sonra ) 4.dozun yapılmasıdır.

  Aşılama sonrası enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik, ateş yüksekliği ve birtakım allerjik reaksiyonlar görülebilmektedir.Çoğu önemsiz reaksiyonlardır.Hastalığın risklerinin yanında daha da önemsizleşirler.



Korunma 

  -Kesin tedavisi olmayan bu hastalığa karşı en etkili korunma yolu aşılanmadır. 
  -Gebelerin doğum öncesi HBs Ag yönünden taranarak doğacak çocuğun ve diğer ev halkanın aşılanmasını sağlanmalı. Hepatit B aşısının rutin aşı programına alınarak her yeni doğana uygulanması gerekir.