ÇOCUK FELCİ (POLİOMİYELİT)

Çocuk Felci (Poliomiyelit) 

  Santral sinir sistemi, üst solunum yolu ve mide-bağırsak belirtileri ile başlayan genel virüs enfeksiyonudur. 

Etken ve Bulaşma Yolları 

  Etken, enterovirüslerden poliovirüstür. Klora karşı hassastır. Pastörizasyonda hızla ölmektedir. Asitten etkilenmez, soğuk ortamlarda uzun süre yaşar.  



  Poliomiyelit, her yaş grubunda görülmekle birlikte 1-4 yaş grubunda ve erkeklerde daha fazla görülür. Hastalık kaynağı insandır. 

  Fekal (dışkı) ve oral (ağız) yolla bulaşır. Hasta ve taşıyıcıların gaita ve boğaz salgılarında bu salgılarla kontamine olmuş yiyecek, içecek ve eşyalarda etken bulunur. Damlacık yoluyla da bulaşma olur. Sonbahar ve yaz aylarında görülür. Diş çekimi, tonsillektomi (bademciklerin çıkarılması); aşılama, gebelik hastalığın oluşmasına veya etkenin vücuda yayılmasına neden olur. 

  Kuluçka süresi 5-40 gündür. Bulaşma, belirtiler ortaya çıkmadan bir hafta önce başlar ve 4-6 hafta devam eder. 



Patogenez ve Klinik Belirtiler 

  Oral yolla bulaşan virüs, ince bağırsak veya boğaz mukazasına yerleşerek ürer. Virüs mide asidinden etkilenmez. Etken ince bağırsağa yerleşir. Sinir, kan ve lenf yoluyla merkezi sinir sistemine taşınır. En yaygın görülen poliomiyelit çeşitleri şunlardır: 

  -Belirtisiz poliomiyelit: Genellikle belirti vermez ya da hafif ateş, kırgınlık gibi belirtiler görülür. 
  -Abortif poliomiyelit: Ateş, kas, baş, boğaz, karın ağrıları, bulantı, kusma gibi belirtiler görülür. Sinir sistemi belirtileri görülmez. 
  -Nonparalitik poliomiyelit: Abortif poliomiyelit şeklinde hastalık görülse de 4-
10 gün sonra merkezî sinir sistemi belirtileri görülür. Yüksek ateş, kaslarda ağrı ve sertlik, artan baş ağrısı ve ense sertliği gibi belirtiler görülür. 
  -Paralitik poliomiyelit: Etken motor nöronlarda harabiyet oluşturup felçler 
meydana getirir. Felç meydana gelmeden önce hasta iki elini iki yanına destek 
yaparak oturabilir. Kernig ve brudzinski işareti pozitiftir. Felçler iki taraflı 
oluşur. Solunum merkezi tutulursa ölüm görülür. 

Klinik Tanı ve Laboratuvar Bulguları 

  Kesin tanı koymak zordur. Etkenin kan, dışkı ve nazofarenksten alınıp incelenmesi ile kesin tanı konur. Kompleman fiksasyon testi ile tanı konur. 



Epidemiyoloji

  Dünyada, çocuk felci vakaları 1988 yılında 350.000 den fazla olduğu tahmin edilirken 2012 yılında bildirilen 223 vakaya kadar azalmış olup vaka sayısında %99’dan fazla azalma sağlanmıştır. Bu azalma, hastalığın ortadan kaldırılması için gösterilen küresel çaba sonucudur. Bugün sadece dünyanın üç ülkesinde; Afganistan, Pakistan ve Nijerya’da virüs dolaşımı devam etmekte, Kamerun, Somali, Etiyopya ve Kenya’da ülke dışı kaynaklı bulaşma sonrasında salgınlar görülmektedir. Son olarak 29 Ekim 2013 tarihinde, DSÖ tarafından yapılan açıklamada Suriye’de çocuk felci hastalığının varlığı duyurulmuştur. Bu durum ülkemize olası hastalık bulaşı riskini ortaya çıkarmaktadır. DSÖ, Suriye ile birlikte komşu ülkelerin ek aşılama kampanyaları yapmasını tavsiye etmektedir. Türkiye, Irak, Ürdün, Lübnan ve Mısır’da Çocuk Felci Aşı Günleri yapılacaktır. Suriye içinde ise aşılama çalışmaları başlatılmıştır. 

  Ülkemizde 1963 yılında başlatılan aşılama çalışmaları ile vaka sayıları giderek azalmış, özellikle 1985 Aşı Kampanyası’nın ardından çocuk felci vaka sayısında büyük bir düşüş gözlenmiştir. Rutin çocukluk dönemi aşılama çalışmalarında yüksek aşılama hızlarına ulaşılması ve pek çok kereler yapılan geniş çaplı destek aşılama çalışmaları ile en son vakamız Kasım 1998 tarihinde bildirilmiştir. Yaklaşık on beş yıldır ülkemizde yeni vaka görülmemiştir. Ülkemizin de içinde bulunduğu Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi 21 Haziran 2002 tarihinde “Çocuk Felcinden Arınmış Bölge” olarak ilan edilmiştir.

Risk Faktörleri

  Hastalık en sık 5 yaşından küçük çocuklarda görülür, ancak daha büyük çocuklar da hastalığa yakalanabilir. Vakalar, erişkinlerde seyrek olarak görülmekle birlikte, nadiren ortaya çıkabilir.  

Tedavi

  Çocuk felci hastalığının tedavisi yoktur. Çocuk felci virusu ile enfekte çocukların % 95’inden fazlasında belirti görülmez. Belirtili vakalarda üst solunum yolu enfeksiyonu, mide-bağırsak sistemi bozukluğu ve grip benzeri bulgular ortaya çıkar. % 1’inden azında genellikle bacaklarda felç ortaya çıkar. Ancak, felçlerin ortaya çıktığı çocuklarda bu felçler tedavi ile düzelmez ve hayat boyu devam eder. 

Aşı

  Çocuk felci hastalığına karşı aşı ilk kez 1955 yılında geliştirilmiştir. Çocuk felci hastalığına karşı iki tip aşı vardır. Biri inaktif aşı olup enjeksiyon yolu ile uygulanır. Diğer aşı ise zayıflatılmış virüs aşısı olup ağızdan damla şeklinde uygulanmaktadır. Çocuk felci aşısı çok güvenli ve etkili bir aşıdır. Ülkemizde 1963 yılından bu yana uygulanmaktadır. Çocuk Felci Aşı Günleri’nde uygulama ağızdan çocuk felci aşısı ile yapılacaktır. Bu aşı her üç tip virusa karşı da bağışıklık sağlar. 



Komplikasyonları 

  Kaslarda atrofi (şekil bozukluğu), hareketsizliğe bağlı böbrek taşları ve 
hipostatikpnömoni, bacaklarda tromboflebit, dolaşım ve solunum kollapsı en sık görülen komplikasyonlarıdır. 

Korunma 

  -Korunmak için mutlaka polio aşısı yaptırılmalıdır. 
  -Hastalarla veya gıdalarla temastan sonra el yıkama son derece önemlidir.