VİRAL ANSEFALİTLER

Viral Ansefalitler 

  Virüsler doğrudan beyin zarında yayılan ya da kan ve lenf yoluyla girip beyne 
yerleşerek iltihaba neden olur. İltihabın yayılım düzeyine, yerleşimine, doku ölümüne yol açmasına, ayrıca sinir dokusunun etkilenen bölgelerinin genişliğine göre de farklı tablolar ortaya çıkar. 



Etken ve Bulaşma Yolları 

  Ansefaliti; arbovirüsler, enterovirüsler, kızamık virüsü, kızamıkçık virüsü, suçiçeği, kabakulak, herpes, inflüenza virüsleri, coxsackie (kokseki) virüsleri oluşturmaktadır.

 

  Cins, ırk ve bölge farkı gözetmeden her yaş grubunda görülür. Etken, hastalık kaynağına göre değişir. Etkenin cinsine göre bulaştırıcılık süresi ve kuluçka süresi de değişir. Bulaşma etkenin türüne göre direkt, endirekt, damlacık ve atropodalarla olur. Bulaşma yolları; 

  -Enfekte kişinin solunum damlacıkları 
  -Kirlenmiş yiyecek veya içecek 
  -Böcek ısırıkları 
  -Cilde temas şeklinde olur. 



Risk Faktörleri

  Ensefalit her yaşta görüle­bilir ancak sık rastlanan bir hastalık değil­dir. Bebekler, küçük çocuklar, yaşlılar ve kanser, organ nakli, AİDS veya HIV pozitif­liği gibi bir nedenle bağışıklık sistemi bas­kılanmış kişilerde ensefalit daha sık görüle­bilir ve daha ağır seyreder. Arbovirüsler ba­zı coğrafi bölgelerde, sivrisinek ve kenele­rin çoğaldığı yaz ve sonbahar mevsimlerin­de akut ensefalit salgınları oluşturabilir.

Patogenez ve Klinik Belirtiler 

  Etken, merkezi sinir sistemine yerleşerek hastalık oluşturur. Yüksek ateş, 
konvülziyon, menengial arazlar, apati (duygu körlenmesi), ense sertliği, baş ağrısı, bulantı, kusma, konuşma zorluğu, paraliziler, koma ve ölüm görülür. 

  Patogenezi hastalığın şiddetine göre değişir. Bazı hastalar ya tamamen iyileşir. Ya da kalıcı hasar ve ölüm görülür. Ölüm oranı çocuklarda yüksektir.

Klinik Tanı ve Laboratuvar Bulguları 

  Klinik tanı, yüksek ateş, havale, dalgınlık ve koma gibi belirtilerle konabilir. Beyinle ilgili bütün hastalıklarla karıştırılır. 

  Laboratuvar çalışmasında kanda antikor düzeyi, lökosit sayısı ve BOS‟ta hücre sayısına bakılır. 

Tanı

  Akut ensefalit acil tanı ve tedavi ge­rektirir. Tedavileri farklı olduğundan ensefalitler benzer bulgulara yol açan bakteriler ve diğer mikroplarla gelişen menenjitler­den, beyin apsesinden, hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü), hiponatremi (kanda sodyum düzeyinde düşüklük) ve hipokalsemiye (kanda kalsiyum düzeyinin düşme­si) neden olabilen hastalıklardan, zehirlen­melerden, epilepsiden (sara nöbeti), Beh­çet hastalığı gibi enflamatuvar hastalıklar­dan, kanserlerden, enfeksiyon sonrası en­sefalitten ayırt edilmelidir.
Öykü ve fizik muayene (ateş, baş ağrısı, bilinç düzeyinde değişme) ile ensefalitten şüphelenildiğinde tanı için laboratuar tetkiklerine ihtiyaç du­yulur.
  Ensefalit tanısı için beyin ve omuri­lik ile beyin zarları arasında bulunan beyin – omurilik sıvısı (BOS) biyokimyasal ve mikrobiyo­lojik yöntemlerle incelenmeli, gerekirse kanda da mikrobiyolojik tetkikler yapılma­lıdır.
  Beynin elektriksel aktivitesi ile ilgili bir test olan elektroensefalogram en­sefalit tanısı için indirekt ipuçları sağlayabi­lir. Beynin bilgisayarlı tomografi (BT) veya man­yetik rezonans görüntüleme (MRG) yöntemi ile in­celenmesi tanı konulması yanı sıra hastalı­ğın yaygınlığının belirlenmesinde de yar­dımcıdır. Tedavi

  Akut (ani gelişen) ensefalitli hastaların hastane­ye yatırılmaları gerekir. Ensefalit tedavisi esas olarak destekleyici tedavidir. Ateş ve baş ağrısı için asetaminofen, hastanın hu­zursuzluğunu gidermek için sedatifler (sakinleştiriciler)nkul­lanılabilir. Konvülsiyonlar (havale geçirme) için antikonvülsif tedavi gerekir. Hastanın sıvı – elektrolit ihtiyacının karşılanması, bilinç durumuna göre uygun beslenme yönteminin belirle­nerek beslenmesinin devam ettirilmesi önemlidir.
  Hastanın solunumu yeterli de­ğilse, oksijen verilmesi veya solunum ciha­zına bağlanması gerekir. Günümüzde HSV ve diğer birkaç virüs ile gelişen ensefalitte antiviral tedavi uygulanmaktadır. Antibiyo­tikler virüslere karşı etkili olmadığından viral ensefalitlerin tedavisinde kullanılmaz.
Bakteriler ve diğer bazı mikroplar ile geli­şen ensefalitlerde ise antibiyotik kullanıl­ması gerekir. Beyin ödemi olan hastalarda kortikosteroidler kullanılır. Bazı hastalarda fizik tedavi gibi ek tedaviler gerekli olabilir.

Prognoz

  Ensefalit etkenine de bağlı olarak hastalık hafif, kısa süreli ve nispeten iyi seyirli olduğunda ensefalitli hastaların çoğun­da birkaç hafta veya birkaç ay içerisinde ta­mamen düzelme görülebilir. Ağır vakalarda hastalık ölümle sonuçlanabilir veya mental – motor retardasyon (gerilik), öğrenme güç­lükleri, kas zayıflığı veya felci, konuşma bozuklukları, görmede azalma veya körlük, işitmede azalma veya sağırlık ve duyu bo­zuklukları gibi kalıcı problemlere neden olabilir.

Komplikasyonları 

  Kalıcı beyin hasarına sebep olur. İşitme, kas kontrolü, hafıza ve konuşma merkezlerini etkiler. Koma, ölüm ve paralizilerdir. 

Korunma 

  Kızamık, kızamıkçık, kabakulak aşısı ve suçiçeği aşısı bu etkenlerle gelişen ensefalitlerden korunmada başlıca yöntem­dir. Sivrisinek veya kenelerden korunma önemlidir. Hayvanlar kuduz aşısı ile aşılan­malı, kuduz şüphesi olan bir hayvanın ısır­masından sonra yara yeri temizlenmeli, ku­duz aşısına başlanmalı ve kuduz immünglo-bülini uygulanmalıdır.

  -Yaz aylarında sivrisineklerin çok olduğu dönemlerde uzun kollu kıyafetler 
giyilmelidir. 
  -İnsektisitlerle ilaçlama yapılmalıdır. 
 -Bulaşma yollarına yönelik önlemler alınmalıdır.