Kabakulak (Parotidis Epidemika)
Etken, parotis bezlerine yerleşerek hastalığı oluşturur.
Etken ve Bulaşma Yolları
Etken, myxovirüs (miksovirüs) grubundan paramiksovirüstür. Ultraviyole ve fiziksel şartlara dayanıklı bir virüs değildir.
Bu hastalıkta ağız-boğaz salgılarıyla direkt temas; taze kontamine olmuş eşyalarla temas (havlu, bardak, kaşık) ya da damlacık yoluyla bulaşma şeklinde olur. Parotis bezinin şişmesinden 7 gün önce başlayıp 9 gün sonrasına kadar devam eder. Kuluçka süresi, 14-21 gündür.
Patogenez ve Klinik Belirtiler
Etken, ağız ve burun yoluyla vücuda girer. Parotis, tükürük bezlerine ve solunum yolu epitellerine yerleşir. Epitel dokuda üreyen virüs, kana karışıp dış salgı bezleri ve sinir sistemine yerleşerek kabakulak hastalığını oluşturur.
-Klinik belirtileri: Yüksek ateş, iştahsızlık, kırgınlık, baş, boğaz ağrısı ve
parotisin şişmesi ile kulak bölgesinde ağrı ve yuvarlak yüz şeklidir. Yüzdeki bu şişlik 8-10 günde geçer.
Klinik Tanı ve Laboratuvar Bulguları
Klinik belirtiler ve serolojik testlerle tanı konur. Kanda lökosit ve lenfosit sayısı artar. Etken, virüs olduğundan canlı dokularda kültür yapılır.
Epidemiyoloji
Kabakulak tüm dünyada görülebilen bir hastalık olup özellikle kış ve bahar aylarında yoğunluk kazanır.
Tanı
Kabakulak tanısı çoğu kez klinik olarak konulabilir. Laboratuarda hafif beyaz küre düşüklüğüne eşlik eden lenfosit sayısında artış görülebilir ayrıca kan ve idrarda amilaz düzeyleri yüksek seyreder. Özellikle kabakulağa bağlı pankreas iltihabında de amilaz düzeyleri çok yüksek seyreder. Tanının doğrulanması serolojik testler ile olur ve kompleman fiksasyon, hemaglütinasyon inhibisyon, ELİSA gibi testlerle akut ve konvelasan (kuluçka) dönem serumları arasında 4 kat artış olması tanıyı doğrular.
Tedavi
Kabakulak tedavisinde uygulanan özel bir metot yoktur. Kabakulak tedavisi boyunca hasta yatarak dinlenmeye alınır. Kabakulak hastalığında kullanılan ilaçlar genelde ağrıları dindirmekte, ateşi düşürmekte yardımcı olur. Kabakulak hastalığında hastaya yumuşak gıdalar yemesi önerilir. Asit içeren gıdalardan uzak durması gerekir.Bol bol su içilmesi gerekir. C vitamini içeren besinler ve içecekler tüketmesi tavsiye edilir. Kabakulak hastalığı bulaşıcı bir hastalık olduğu için, hasta ayrı bir odada yatırılır ve yediği içtiği tabak, bardak gibi eşyalar ayrı kullanılır. Hasta 10 gün kadar yatar.
Prognoz
Kabakulağın inkübasyon süresi 2-4 haftadır (ortalama 16-18 gün). Kabakulak, ateş, baş ağrısı, kulak ağrısı şeklinde belirtiler ile kendisini gösterir. Bu belirtiler virüse maruziyet gününden sonra, 12 ile 25 gün arasında ve genellikle 18. günde ortaya çıkmaktadır. Tükürük bezlerinin iltihaplanması nedeniyle kulak memesi hizasında yanaklarda tek veya çift taraflı şişlik oluşur ve ağrı yapar. Nadiren, hastalığın herhangi bir belirti vermeden kendiliğinden geçirilmesi de mümkün olabilmektedir. Hastalığı yapan Kabakulak mikrobu, vücuda girdikten sonra kan yoluyla yayılmakta ve ayrıca pankreasın iltihaplanmasına, beyin ve omuriliği saran zarların iltihaplanmasına (Menenjit), erkek ve kadınlarda yumurtalıkların iltihaplanmasına neden olabilmekte ve sağırlık, kısırlık gibi kalıcı hasarlara yol açabilmektedir. Aşının bulunmasından önce viral menenjite en fazla sebep olan etkenlerden birisi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca beyne etki eden bir enfeksiyon olması nedeniyle sonradan oluşan sağırlığın da başlıca nedenlerindendir. Gebeliğin ilk üç ayı içerisinde bu hastalığa yakalanan kişilerde düşüğe yol açabilmektedir. Kalıcı sakatlıklar ve nadiren de olsa ölümle sonuçlanabilen bu hastalığın tedavisi yoktur. Ayrıca önemli ölçüde okula-işe devamsızlığa ve ekonomik kayba neden olmaktadır. Kabakulak enfeksiyonu sırasında sağırlık (her 20.000 vakada bir görülür ve çocukluk çağının sonradan edinilen sağırlık nedenlerinin başında gelmektedir) ve hatta ölüm (her 100.000 vakada 1-3) görülebilmektedir.
Komplikasyonları
En önemli komplikasyonu orşittir. Genellikle testisler olgunlaştıktan ve fonksiyona başladıktan sonra görülür. Tek ya da çift taraflı olabilir. Çift taraflı olursa sterilite (kısırlık) oluşur.
Plörezi, menengoensefalit, ovarit, pankreatit, sağırlık, mastit, nefrit, myokardit ve gebelerde düşük diğer komplikasyonlarıdır.
Korunma
Korunmak için mutlaka MMR aşısı yaptırılmalıdır. MMR(kızamık, kabakulak ve
kızamıkçık) aşısı zayıflatılmış canlı kızamık, kabakulak ve kızamıkçık virüsleri içerir. Virüsler zayıflatıldığı için, yeni aşı olmuş kişilerden diğer insanlara bulaşamaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder